متن سخن :
((بِسْمِاللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم ،
مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِی اِلَى الْمَلاء مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُسْلِمِینَ، اَمّا بَعْدُ؛
فَاِنَّ هانیاً وَسَعیداً قَدِما عَلَىَّ بِکُتُبِکُمْ
وَکانا آخِر مَنْ قَدِمَ عَلَىَّ مِنْ رُسُلِکُمْ
وَقَدْ فَهِمْتُ کُلَّ الَّذِى قَصَصْتُمْ وَذَکَرْتُمْ
وَمَقالَةُ جُلِّکُمْ اَنَّهُ لَیْسَ عَلَیْنا اِمامٌ فَاقْبِلْ
لَعَلَّاللّهَ یَجْمَعُنا بِکَ عَلَى الْهُدى وَالْحَقِّ.
وَقَدْ بَعَثْتُ اِلَیْکُمْ اَخِى وَابْنَ عَمىّ وَثِقَتى مِنْ اَهْلِ بَیْتِى
وَاَمْرتُهُ اَنْ یَکْتُبَ اِلَىَّ بِحالِکُمْ وَاَمْرِکُمْ وَرَاءْیِکُمْ
فَاِنْ کَتَبَ اَنَّهُ قَدْ اِجْتَمَعَ رَاءیُ مَلاِکُمْ وَذَوِى الْفَضْلِ وَالْحِجى مِنْکُمْ
عَلى مِثْلِ ما قَدِمَ عَلَىَّ بِهِ رُسُلکُمْ
وَقَرَاءْتُ فِى کُتُبِکُمْ اَقْدِمُ عَلَیْکُمْ وَشیکاً اِنْ شاءَا للّه
فَلَعَمرى مَاالا مامُ اِلاّ الْعامِلُ بِالْکتابِ وَالا خِذُ بِالْقِسْطِ وَالدّائنُ بِالْحَقِّ للّه
وَالْحابِسُ نَفْسَهُ عَلى ذاتِاللّه وَالسَّلامُ))(38).
ترجمه و توضیح لغات :
مَلا: اعیان ، بزرگان قوم . حِجى : عقل و خرد. و شیک : سریع و قریبُالوُقوع . عَمْر (به فتح عین ): حیات و زندگى . لَعَمْرى : به جانم سوگند. دائن : پیرو، ملازم حق . حابِس : از حَبْس به معناى وقف .
ترجمه و توضیح :
چون مردم کوفه از مخالفت حسین بن على علیهما السلام با مساءله بیعت و از آمادگى آن حضرت براى مبارزه با فساد و از ورود آن حضرت به شهر مکه مطلع گردیدند پیکها و نامه هاى انفرادى و طومارهاى فراوانى به آن حضرت فرستادند که مضمون همه آن نامه ها و سفارشات این بود:
اینک که معاویه به هلاکت رسیده و مسلمانان از شرّ وى آسوده شده اند ما خود را نیازمند امام و رهبرى مى دانیم که ما را از حیرت و سرگردانى برهاند و کشتى شکسته ما را به سوى ساحل نجات هدایت و رهبرى نماید و اینک ما مردم کوفه با نعمان بن بشیر فرماندار یزید در این شهر در مقام مخالفت برآمده و هر نوع همکارى را با او قطع نموده ایم و حتى در نماز وى شرکت نمى کنیم و منتظر تشریف فرمایى شما هستیم که آنچه در توان داریم در پیشبرد اهداف شما به کار خواهیم بست و از بذل مال و نثار جان در راه تو کوتاهى نخواهیم نمود.
حسین بن على علیهما السلام در پاسخ این نامه ها که بنا به نقل بعضى از مورخان تعداد آنها به دوازده هزار بالغ مى گردید چنین مرقوم داشت :
((بِسْمِاللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم ؛)) از سوى حسین بن على به بزرگان و سران اهل ایمان شهر کوفه . اما بعد: آخرین نامه شما به وسیله هانى و سعید به دست من رسید و من به آنچه شما در نامه هاى خود تذکر و توضیح داده اید پى برده ام و درخواست شما در بیشتر این نامه ها این بود که ما امام و پیشوایى نداریم به سوى ما حرکت کن تا خداوند به وسیله تو، ما را به سوى حق هدایت کند.
و اینک ، من برادر و پسر عموى خویش (مسلم بن عقیل ) و کسى را که در میان خانواده ام مورد اعتماد من است به سوى شما گسیل داشتم و به او دستور دادم که با افکار شما از نزدیک آشنا شده و نتیجه را به اطلاع من برساند که اگر خواسته اکثریت مردم و نظر افراد آگاه کوفه همان بود که در نامه هاى شما منعکس گردیده و فرستادگان شما حضورا بازگو نموده اند، من نیز ان شاءاللّه سریع به سوى شما حرکت خواهم نمود. به جان خودم سوگند ! پیشواى راستین و امام به حق کسى است که به کتاب خدا عمل نموده و راه قسط و عدل را پیشه خود سازد و از حق پیروى کرده وجود خویش را وقف و فداى فرمان خدا کند، والسلام )).
بنابه نقل طبرى و دینورى امام علیه السلام نامه را به وسیله هانى و سعید، دو پیک مردم کوفه به آنها ارسال داشت (39)، ولى به نقل خوارزمى ، امام علیه السلام نامه را به مسلم بن عقیل داد تا به همراه خود به کوفه ببرد. و به وى چنین فرمود: من تو را به سوى مردم کوفه مى فرستم و خدا تو را به آنچه موجب رضا و خشنودى اوست موفق بدارد، حرکت کن خدا پشت و پناهت و امیدوارم من و تو، به مقام شهدا نایل گردیم :((وَاَنَا اَرْجُو اَنْ اَکُونَ اَنَا وَاَنْتَ فى دَرَجَةِ الشُّهَداءِ))(40).))
نتیجه :
حسین بن على علیهما السلام در این نامه ضمن پاسخگویى به درخواستهاى مردم کوفه و اعلام اعزام نماینده و معرفى او به عنوان برادر و مورد اعتماد آن حضرت شرایط امام و رهبر اصیلى را که باید هر مسلمانى از وى تبعیت و پیروى نماید مؤ کدا بیان مى کند که باید برنامه عمل او کتاب خدا و هدف او اجراى حق و عدالت و وجودش وقف راه خدا باشد.
((بِسْمِاللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم ،
مِنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِی اِلَى الْمَلاء مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُسْلِمِینَ، اَمّا بَعْدُ؛
فَاِنَّ هانیاً وَسَعیداً قَدِما عَلَىَّ بِکُتُبِکُمْ
وَکانا آخِر مَنْ قَدِمَ عَلَىَّ مِنْ رُسُلِکُمْ
وَقَدْ فَهِمْتُ کُلَّ الَّذِى قَصَصْتُمْ وَذَکَرْتُمْ
وَمَقالَةُ جُلِّکُمْ اَنَّهُ لَیْسَ عَلَیْنا اِمامٌ فَاقْبِلْ
لَعَلَّاللّهَ یَجْمَعُنا بِکَ عَلَى الْهُدى وَالْحَقِّ.
وَقَدْ بَعَثْتُ اِلَیْکُمْ اَخِى وَابْنَ عَمىّ وَثِقَتى مِنْ اَهْلِ بَیْتِى
وَاَمْرتُهُ اَنْ یَکْتُبَ اِلَىَّ بِحالِکُمْ وَاَمْرِکُمْ وَرَاءْیِکُمْ
فَاِنْ کَتَبَ اَنَّهُ قَدْ اِجْتَمَعَ رَاءیُ مَلاِکُمْ وَذَوِى الْفَضْلِ وَالْحِجى مِنْکُمْ
عَلى مِثْلِ ما قَدِمَ عَلَىَّ بِهِ رُسُلکُمْ
وَقَرَاءْتُ فِى کُتُبِکُمْ اَقْدِمُ عَلَیْکُمْ وَشیکاً اِنْ شاءَا للّه
فَلَعَمرى مَاالا مامُ اِلاّ الْعامِلُ بِالْکتابِ وَالا خِذُ بِالْقِسْطِ وَالدّائنُ بِالْحَقِّ للّه
وَالْحابِسُ نَفْسَهُ عَلى ذاتِاللّه وَالسَّلامُ))(38).
ترجمه و توضیح لغات :
مَلا: اعیان ، بزرگان قوم . حِجى : عقل و خرد. و شیک : سریع و قریبُالوُقوع . عَمْر (به فتح عین ): حیات و زندگى . لَعَمْرى : به جانم سوگند. دائن : پیرو، ملازم حق . حابِس : از حَبْس به معناى وقف .
ترجمه و توضیح :
چون مردم کوفه از مخالفت حسین بن على علیهما السلام با مساءله بیعت و از آمادگى آن حضرت براى مبارزه با فساد و از ورود آن حضرت به شهر مکه مطلع گردیدند پیکها و نامه هاى انفرادى و طومارهاى فراوانى به آن حضرت فرستادند که مضمون همه آن نامه ها و سفارشات این بود:
اینک که معاویه به هلاکت رسیده و مسلمانان از شرّ وى آسوده شده اند ما خود را نیازمند امام و رهبرى مى دانیم که ما را از حیرت و سرگردانى برهاند و کشتى شکسته ما را به سوى ساحل نجات هدایت و رهبرى نماید و اینک ما مردم کوفه با نعمان بن بشیر فرماندار یزید در این شهر در مقام مخالفت برآمده و هر نوع همکارى را با او قطع نموده ایم و حتى در نماز وى شرکت نمى کنیم و منتظر تشریف فرمایى شما هستیم که آنچه در توان داریم در پیشبرد اهداف شما به کار خواهیم بست و از بذل مال و نثار جان در راه تو کوتاهى نخواهیم نمود.
حسین بن على علیهما السلام در پاسخ این نامه ها که بنا به نقل بعضى از مورخان تعداد آنها به دوازده هزار بالغ مى گردید چنین مرقوم داشت :
((بِسْمِاللّه الرَّحْمنِ الرَّحیم ؛)) از سوى حسین بن على به بزرگان و سران اهل ایمان شهر کوفه . اما بعد: آخرین نامه شما به وسیله هانى و سعید به دست من رسید و من به آنچه شما در نامه هاى خود تذکر و توضیح داده اید پى برده ام و درخواست شما در بیشتر این نامه ها این بود که ما امام و پیشوایى نداریم به سوى ما حرکت کن تا خداوند به وسیله تو، ما را به سوى حق هدایت کند.
و اینک ، من برادر و پسر عموى خویش (مسلم بن عقیل ) و کسى را که در میان خانواده ام مورد اعتماد من است به سوى شما گسیل داشتم و به او دستور دادم که با افکار شما از نزدیک آشنا شده و نتیجه را به اطلاع من برساند که اگر خواسته اکثریت مردم و نظر افراد آگاه کوفه همان بود که در نامه هاى شما منعکس گردیده و فرستادگان شما حضورا بازگو نموده اند، من نیز ان شاءاللّه سریع به سوى شما حرکت خواهم نمود. به جان خودم سوگند ! پیشواى راستین و امام به حق کسى است که به کتاب خدا عمل نموده و راه قسط و عدل را پیشه خود سازد و از حق پیروى کرده وجود خویش را وقف و فداى فرمان خدا کند، والسلام )).
بنابه نقل طبرى و دینورى امام علیه السلام نامه را به وسیله هانى و سعید، دو پیک مردم کوفه به آنها ارسال داشت (39)، ولى به نقل خوارزمى ، امام علیه السلام نامه را به مسلم بن عقیل داد تا به همراه خود به کوفه ببرد. و به وى چنین فرمود: من تو را به سوى مردم کوفه مى فرستم و خدا تو را به آنچه موجب رضا و خشنودى اوست موفق بدارد، حرکت کن خدا پشت و پناهت و امیدوارم من و تو، به مقام شهدا نایل گردیم :((وَاَنَا اَرْجُو اَنْ اَکُونَ اَنَا وَاَنْتَ فى دَرَجَةِ الشُّهَداءِ))(40).))
نتیجه :
حسین بن على علیهما السلام در این نامه ضمن پاسخگویى به درخواستهاى مردم کوفه و اعلام اعزام نماینده و معرفى او به عنوان برادر و مورد اعتماد آن حضرت شرایط امام و رهبر اصیلى را که باید هر مسلمانى از وى تبعیت و پیروى نماید مؤ کدا بیان مى کند که باید برنامه عمل او کتاب خدا و هدف او اجراى حق و عدالت و وجودش وقف راه خدا باشد.
کلمات کلیدی:
